Konferencja Absolwentów Promocji Stanisław Konarski

Dyrektor KSAP stoi między siedzącymi uczestnikami na auli i mówi do mikrofonu

21 lipca 2011 r. odbyła się Konferencja Absolwentów Promocji Stanisław Konarski pt.: „Zawodność mechanizmów rynkowych a działania państwa”. Słuchacze przedstawiali;o na niej wnioski z raportów, które opracowali w ramach grup warsztatowych. Ponadto trójka słuchaczy zaprezentowała własne obserwacje i analizy, które zebrali w wyniku staży zagranicznych.

Podczas pierwszego panelu Konferencji zaprezentowano wyniki prac trzech grup warsztatowych, których wspólnym tematem była „Zawodność mechanizmów państwowych i działania państwa”. Panel poprowadziła Aleksandra Truś słuchaczka XXI Promocji, a kolejnymi prelegentami byli Adrian Kondaszewski, Maja Wrzosek i Tomasz Dzieńdziura.

Adrian Kondaszewski zaprezentował wyniki pracy grupy zajmującej się mechanizmem dopłat samochodowych. Grupa przeanalizowała mechanizm funkcjonowania w Niemczech dopłat za oddanie starego, niespełniającego norm ekologicznych samochodu do utylizacji i zakupu nowego wprowadzonych. Badała także wpływ stosowania tego narzędzia polityki publicznej na poprawę stanu środowiska naturalnego. Za zalety powyższego rozwiązania uznano: spadek zanieczyszczeń, zakup nowych, mniejszych i ekologicznych samochodów, poprawę bezpieczeństwa kierowców oraz podtrzymanie koniunktury w przemyśle motoryzacyjnym. Oszacowano, że dzięki dopłatom do zakupu nowych samochodów PKB wzrosło o 0,2%. Równocześnie sformułowano wniosek, że metoda ta jest metodą nieefektywną – jej koszty są wysokie w stosunku do wpływu na poprawę stanu środowiska.

Na podstawie przeprowadzonych badań sformułowano rekomendacje na temat zasadności wprowadzenia dopłat samochodowych w Polsce. Uznano, że aby mechanizm dopłat samochodowych był skuteczny należy wziąć pod uwagę uwarunkowania rynku polskiego, czyli głównie średni wiek użytkowanych samochodów. Sformułowano następujące zalecenia: dopłaty powinny przysługiwać za utylizację samochodu, który ma powyżej 14 lat oraz wzrastać wraz z wiekiem samochodu. Konsumenci powinni mieć umożliwić zakupu także używanego samochodu, ale spełniającego normy ekologiczne, a kupowany samochód powinien należeć do segmentu A lub B oraz mieć mniejszą pojemność silnika niż samochód utylizowany. Powinny być przewidziane dodatkowe bonifikaty za zakup samochodu z silnikiem elektrycznym.

Maja Wrzosek omówiła program upowszechnienia szerokopasmowego Internetu w Niemczech. Został on sformułowany w umowie koalicyjnej CDU, CSU i FDP oraz w Strategii Szerokopasmowego Internetu Rządu Federalnego. W 2007 roku upowszechnienie dostępu do Internetu o prędkości powyżej 1 Mb/s miało miejsce na poziomie 92 % , w tym 20% Niemców miało dostęp do Internetu z prędkością powyżej 50 Mb/s. W związku z powyższymi danymi sformułowano następujące cele: do 2010 r. zupełnie powszechny dostęp do Internetu - 1 Mb/s oraz 75 procentowy dostęp do Internetu z prędkością 50Mb/s do 2014 r.

W prezentacji przedstawiono środki wprowadzone do osiągnięcia wyżej przedstawionych celów: optymalne wykorzystanie istniejącej infrastruktury, stworzenie Atlasu Szerokopasmowego Internetu oraz Atlasu Infrastruktury, budowa kanałów na światłowody, regulacje prawne, wsparcie finansowe oraz wykorzystanie różnorodnych technologii. Podkreślono, że pierwszy cel udało się osiągnąć. Zwrócono uwagę na problemy związane z udostępnieniem infrastruktury mogącej służyć do świadczenia usług internetowych stronom trzecim. Podmioty prywatne niechętnie umożliwiają korzystanie z infrastruktury w związku z czym rozpatrywane jest wprowadzenie obowiązku ustawowego. We wnioskach podsumowujących wystąpienie zwrócono uwagę na skuteczność i terminowość prowadzonych działań oraz przeprowadzenie ich w sposób niepowodujący rozrostu biurokracji.

Tomasz Dzieńdziura przedstawił wyniku prac grupy warsztatowej zajmującej się funduszami strukturalnymi jako źródłem finansowania dóbr publicznych. W pierwszej części prezentacji prelegent omówił cechy dóbr publicznych: konsumpcję nierywalizacyjną oraz brak możliwości wykluczenia z konsumpcji. Następnie zwrócił uwagę zjawiska zawodności rynku, występujące w przypadku dóbr publicznych, polegające na tym, że podaż ze strony podmiotów prywatnych nie zaspakajają popytu na nie. Ze względu na to konieczne jest dostarczanie tych dóbr przez państwo.
W kolejnej części zwrócono uwagę, że polityka spójności nastawiona jest na wspieranie innowacyjności i wzrostu, ale mimo to spośród trzynastu priorytetów sektorowych tylko w przypadku dwóch efektem nie są dobra publiczne. Przytoczono dane, z których wynika, że 95% funduszy strukturalnych finansuje dostarczenie dóbr publicznych. Równocześnie podkreślono, że nie stoi to w sprzeczności z celami polityki spójności ponieważ fundusze strukturalne powodują zwiększenie środków na inwestycje, których wynikiem jest dostarczenie dóbr publicznych, co przyczynia się do wzrostu PKB oraz wzrostu dochodu podatkowego, co ponowienie zwiększa ilość funduszy przeznaczanych na inwestycje (tzw. efekt mnożnika). Na potwierdzenie powyższego twierdzenia przedstawiono prognozę wzrostu PKB w Polsce z zastosowaniem funduszy unijnych oraz w przypadku gdyby nie realizowano inwestycji współfinansowanych z tego źródła.

W ostatniej części prezentacji przedstawiono dane z których wynika, że również płatnicy netto uzyskują korzyści z inwestycji w Polsce, wynikające głównie ze wzrostu eksportu do Polski. W podsumowaniu przedstawiono trzy główne wnioski: fundusze strukturalne są istotnym źródłem finansowania dóbr publicznych w Polsce, ich zastosowanie wpływa na wzrost PKB oraz powoduje korzyści dla płatników netto do unijnego budżetu.

Po wystąpieniach pierwszy z prelegentów dopowiedział na pytanie dyrektora Jacka Czaputowicza dotyczące zasadności powiązania wzrostu dopłaty samochodowej z wiekiem samochodu. Wskazał na ryzyko wstrzymywania się z utylizacją samochodu w celu uzyskania wyższej dopłaty. Prelegent udzielając odpowiedzi zwrócił uwagę, że sformułowana rekomendacja wynika z faktu, że starsze samochody stanowią większe niebezpieczeństwo dla środowiska i dla bezpieczeństwa kierowców oraz wyjaśnił, że program dopłat w większości państw rozpisywany był na rok lub dwa lata i w takim przypadku nie istnieje wspomniane niebezpieczeństwo.

Podczas drugiego panelu omówiono sprawozdanie ze staży zagranicznych trzech słuchaczy Promocji Stanisław Konarski. W tle każdego wystąpienia mogliśmy znaleźć wątki związane ze stykiem gospodarki i administracji publicznej. Panel poprowadził Artur Rzepiński słuchacz XXI Promocji, a prelegentami byli w kolejności wystąpień: Łukasz Świetlikowski, Paulina Małysz i Maciej Tyburcy.

Łukasz Świetlikowski, który odbył staż w brytyjskiej administracji publicznej w swojej prezentacji omówił mobilność tamtejszych urzędników. Tamtejsze rozwiązanie uznał za modelowy przykład, w jaki sposób można zarządzać zasobami ludzkimi w administracji publicznej.

Prelegent wyróżnił mobilność pionową, czyli pięcie się w górę w karierze urzędniczej po kolejnych stopniach oraz poziomą, gdy mamy do czynienia z przechodzeniem na podobne stanowisko do innych urzędów. W Wielkiej Brytanii istnieje też mobilność pozioma rozumiana jako przechodzenie z administracji publicznej do drugiego i trzeciego sektora. Taki przepływ pracowników uznawany jest nie tylko za normalny, ale często mile widziany, gdyż pozwala uzyskać pracownikowi wiele cennych doświadczeń.

W prezentacji został przedstawiony program o nazwie Fast Stream skierowany do absolwentów studiów wyższych, a implementowany przez brytyjską szkołę administracji publicznej. Projekt ten ma za zadanie, podobnie jak kształcenie w KSAP, przygotowywać wyższe kadry dla administracji publicznej. Co jest również spójne z podejściem stosowanym w KSAP, w Fast Stream kształci się absolwentów różnych kierunków zgodnie z zasadą „oświeconego amatora”. Kształcenie trwa znacznie krócej niż w polskiej szkole bowiem tylko 15 dni, po czym uczestnicy projektu trafiają na stanowiska w administracji publicznej, gdzie nabywają kolejnych niezbędnych doświadczeń i umiejętności. Kluczowymi umiejętnościami są: dostarczanie usług publicznych, tworzenie polityk publicznych, obsługa urzędu. W trakcie cyklu szkoleniowego uczestnicy kierowani są również do struktur administracji funkcjonujących poza Londynem, a następnie, do przedsiębiorstw. Ten ostatni staż ma zapoznać urzędników z problemami i punktem widzenia sektora przedsiębiorstw, który odgrywa kluczowe znaczenie w funkcjonowaniu państwa.

Brytyjska szkoła administracji pozwala też na dokształcanie pracujących już urzędników. Możliwe jest więc doszkalanie się w tych umiejętnościach, których dany pracownik nie ma, a są niezbędne do pracy na konkretnym stanowisku.

Na koniec wystąpienia Łukasz Świetlikowski przedstawił czynniki zwiększające poziom mobilności urzędniczej w Wielkiej Brytanii. Wśród nich wymienił m.in.: stosunek pracy oparty na regulacjach prawa pracy, a nie na pragmatyce służbowej, uznawanie staży poza administracją publiczną, traktowanie mobilności jako rzeczy normalnej (nawet sześciokrotna zmiana miejsca pracy w toku kariery), faktyczne sprawdzanie umiejętności pracownika, a nie opieranie się tylko na przedstawianych certyfikatach, mechanizmy chroniące urząd przed utratą pamięci instytucjonalnej, integracja służby cywilnej na rzecz realizacji celów rządu, wymiana informacji i doświadczeń za pomocą sieci (networking), długa tradycja służby cywilnej w Wielkiej Brytanii.

Z kolei Paulina Małysz, która podobnie jak przedmówca odbyła staż w administracji brytyjskiej, przedstawiła inicjatywy rządu Davida Camerona w zakresie ograniczania barier administracyjnych dla przedsiębiorców.

Prelegentka zwróciła uwagę, że Wielka Brytania od kilku lat spada w rankingach dotyczących barier dla przedsiębiorców stwarzanych przez władze państwowe. Codziennie uchwalanych jest klika regulacji, które utrudniają funkcjonowanie przedsiębiorcom.

Świadomy tych zjawisk gabinet Camerona podjął działania, które mają za zadanie zmianę niekorzystnego stanu rzeczy. Inicjatywy brytyjskiego premiera wpisała się w działania określane jako Better Regulation i charakteryzują je następujące zasady: przegląd istniejącej legislacji, redukcja kosztów administracyjnych, uproszczenie procedur, przygotowywanie lepszej oceny skutków regulacji.

Program Better Regulation składa się z kilku działań tj.: Red Tape Challenge (identyfikacja i redukcja niepotrzebnych przepisów po konsultacjach społecznych przeprowadzonych za pomocą specjalnie przygotowanej strony internetowej); One-in, one-out (mechanizm zmuszający ustawodawcę do wskazania przepisów, które będą usunięte z obiegu prawnego w przypadku przyjęcia nowych regulacji. Przy czym ciężar redukowanych obciążeń musi być podobny do wprowadzanych rozwiązań); Sunset Clause (w każdym przyjętym przez parlament akcie normatywnym musi znajdować się klauzula ustalająca datę wygaśnięcia danego aktu, jeśli nie zostaną podjęte działania w celu przedłużenia jego obowiązywania); Gold-planting (nowe podejście do implementacji prawa unijnego. Rezygnacja z dodawania własnych rozwiązań do transponowanych aktów prawa Unii Europejskiej, a także zasada implementacji przepisów unijnych w jak najpóźniejszym terminie w celu odłożenia w czasie wprowadzania obciążeń dla przedsiębiorców).

Na koniec Paulina Małysz podkreśliła, że koncepcja Better Regulation jest promowana przez rząd brytyjski w całej Unii Europejskiej, a odbywa się to przy współpracy z władzami Holandii i Danii.

Ostatnim prelegentem był Maciej Tyburcy. Odbył on staż w polskiej ambasadzie w Mińsku. Z tej perspektywy miał okazję obserwować, co dzieje się w białoruskiej gospodarce i polityce w trudnym okresie kryzysu gospodarczego. Wnioski z tych analiz zostały przedstawione podczas Konferencji.

Punktem wyjścia rozważań prelegenta były wybory prezydenckie na Białorusi w 2011 r. Po krótkiej „demokratyzacji” tuż przed wyborami, nastąpił szybki powrót do „starej” polityki realizowanej przez prezydenta Łukaszenkę. W czasie wyboru doszło do licznych nieprawidłowości, w tym przy liczeniu głosów, co w swoim raporcie podkreślili obserwatorzy OBWE. Obywatele protestujący przeciwko sfałszowaniu wyborów zostali rozpędzeni przez milicję. Część z nich trafiła do aresztów i więzień.

Maciej Tyburcy podkreślił, że istnieje jednak autentyczne poparcie dla Łukaszenki, gdyż prowadzi on politykę pełnego zatrudnienia, a wypłaty docierają do ludzi o czasie. Niestety dla prezydenta Białorusi ta podstawa jego władzy może szybko się wyczerpać w wyniku kryzysu gospodarczego. Rosja dyktuje bowiem coraz wyższe ceny surowców, gospodarka państwa jest niewydolna, spłata zaciągniętych długów zbytnio obciąża budżet, brakuje walut, nastąpiła dewaluacja rubla a inflacja ciągle rośnie.

Prezydent Łukaszenka musi w tej sytuacji zaciągać długi zagraniczne, ale brakuje państw chętnych do udzielania tych pożyczek. Może też prywatyzować państwowe firmy, czym w szczególności zainteresowane są władze rosyjskie. To drugie posunięcie może jednak zagrozić polityce pełnego zatrudnienia.

Prelegent wskazał również na główne źródła napięć między Polską a Białorusią. Są to przede wszystkim zwalczanie na Białorusi opozycji demokratycznej, aresztowanie Andrzeja Poczobuta, nieuznawanie przez Mińsk Związku Polaków na Białorusi kierowanego przez Andżelikę Orechwo, ukazywanie Polski jako historycznego okupanta, wspieranie przez Polskę niezależnych mediów na Białorusi, krytyka Łukaszenki przez polskich polityków.

Na koniec Maciej Tyburcy przedstawił kilka możliwych scenariuszy rozwoju sytuacji polityczno-ekonomicznej na Białorusi. Według słuchacza najbardziej prawdopodobna wydaje się opcja, w której prezydent Łukaszenka utrzymuje się przy władzy, co pogłębi istniejącą już izolację państwa na arenie międzynarodowej oraz zmusi Białoruś do zwiększenia swojego uzależnienia od Rosji. Kryzys gospodarczy i tak jeszcze się pogłębi, ale zostanie odwleczony w czasie.

Po ostatniej prezentacji nastąpiła seria pytań ze strony publiczności. Łukasz Świetlikowski wskazał w jej wyniku ograniczenia stosowania polityki mobilności w administracji publicznej Europy kontynentalnej, a także negatywnie odniósł się do pomysłu kopiowania rozwiązań brytyjskich w Polsce. Maciej Tyburcy odpowiadając na pytania stwierdził, że dane przedstawione w prezentacji nie pochodzą z niewiarygodnych źródeł białoruskich i są odbiciem rzeczywistej sytuacji gospodarczej w tym kraju. Wskazał też na kwestię poszukiwania mitów i bohaterów narodowych przez Białorusinów. Natomiast Paulina Małysz, odnosząc się do pytania, stwierdziła, że Brytyjczycy nie postrzegają bliskiej współpracy administracji z biznesem, jako zagrożenia dla realizacji służby publicznej przez organy państwowe.

Konferencję podsumował dr Marcin Sakowicz, który w krótkim wystąpieniu podziękował Promocji Stanisław Konarski za przygotowanie Konferencji i za bardzo wysokiej jakości prezentacje. Wyraził też nadzieję, że nabyte podczas staży i w czasie nauki w KSAP umiejętności i doświadczenia pozwolą na skuteczne i pozytywne zmienianie oblicza polskiej administracji publicznej.

Agata Koba, XXIII Promocja, Polskie Państwo Podziemne
Marek Jędrejek, XXIII Promocja, Polskie Państwo Podziemne